Câu hỏi:

Nội dung chính

• Table of Contents
• Các tính chất hóa học của HNO3 là:
• 1. Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.
• 2. HNO3 tác dụng với kim loại
• 3. HNO3 tác dụng với oxit kim loại 
• 4. HNO3 tác dụng với bazơ.
• 5. HNO3 tác dụng với muối 
• Axit nitric đặc 
• Axit nitric đặc tác dụng với kim loại
• Axit nitric đặc tác dụng với phi kim
• Axit nitric đặc tác dụng với các chất khử khác
• Ứng dụng của axit nitric
• Video liên quan

Cho những sắt kẽm kim loại sau : Mg, Al, Cu, Ag, Fe, Au, Zn, Ca. Số sắt kẽm kim loại tác dụng được với dung dịch HNO3 đặc nguội là

Phương pháp giải:

– Au không tác dụng với cả HNO3 đặc nguội và đặc nóng
– Fe, Al, Cr không tác dụng với HNO3 đặc nguội vì bị thụ động

Lời giải chi tiết:

Kim loại tác dụng được với dung dịch HNO3 đặc nguội là Mg, Cu, Ag, Zn, Ca .

Đáp án C

Quảng cáo

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Hóa lớp 11 – Xem ngay

Table of Contents

Axit nitric HNO3 là một axit vô cơ mạnh được tạo thành từ 1 nguyên tử hidro và 1 gốc nitrat, tạo ra từ sự hòa tan của khí nito dioxit ( NO2 ) trong nước dưới sự xuất hiện của khí oxi
4NO2 + O2 + 2H2 O → 4HNO3
( Nito dioxit NO2, là một khí độc màu nâu đỏ này có mùi gắt đặc trưng, nặng hơn không khí và gây ô nhiễm )
Axit nitric HNO3 là chất lỏng không màu, dễ bắt lửa, có tính ăn mòn cao. Dung dịch axit HNO3 không màu, tuy nhiên thường có màu vàng hơi đỏ do khí NO2 hòa tàn .
Axit nitric tinh khiết 100 % có tỷ trọng 1.51 g / cm³ ,
Nhiệt độ nóng chảy – 42 °C
Nhiệt độ sôi 83 °C
Dễ bị phân hủy tạo thành khí nito dioxit và oxi

Các tính chất hóa học của HNO3 là:

Dung dịch HNO3 có không thiếu đặc thù của một axit mạnh

1. Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.

Tương tự những axit mạnh khác, dung dịch axit nitric hoàn toàn có thể làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ .

2. HNO3 tác dụng với kim loại

HNO3 tác dụng sắt kẽm kim loại đứng trước H tạo thành muối và khí hidro .
Fe + 2HNO3 → Fe ( NO3 ) 2 + H2 ↑
6HNO3 + 2A l → 2A l ( NO3 ) 3 + 3H2 ↑
2HNO3 + Mg → Mg ( NO3 ) 2 + H2 ↑

3. HNO3 tác dụng với oxit kim loại 

HNO3 tác dụng oxit sắt kẽm kim loại tạo thành muối và nước .
6HNO3 + Al2O3 → 2A l ( NO3 ) 3 + 3H2 O
Fe3O4 + 8HNO3 → 4H2 O + Fe ( NO3 ) 2 + 2F e ( NO3 ) 3
2HNO3 + CuO → Cu ( NO3 ) 2 + H2O

4. HNO3 tác dụng với bazơ.

HNO3 tác dụng bazơ dung dịch hoặc bazơ rắn tạo thành muối và nước
3HNO3 + Al ( OH ) 3 → Al ( NO3 ) 3 + 3H2 O
2HNO3 + 2N aOH → 2N aNO3 + H2O
2HNO3 + Ca ( OH ) 2 → Ca ( NO3 ) 2 + 2H2 O
2HNO3 + Fe ( OH ) 2 → Fe ( NO3 ) 2 + 2H2 O

5. HNO3 tác dụng với muối 

HNO3 tác dụng muối tạo thành muối và axit mới
* Điều kiện : tạo kết tủa, khí bay lên hoặc axit mới yếu hơn
K2CO ­ 3 + 2HNO3 → 2KNO3 + H2O + CO2 ↑
2HNO3 + BaS → Ba ( NO3 ) 2 + H2S ↑
CaCO ­ 3 + 2HNO3 → Ca ( NO3 ) 2 + H2O + CO2 ↑

Axit nitric đặc 

Axit nitric đặc tác dụng với kim loại

Axit nitric tác dụng với kim loại trừ Au và Pt tạo muối và nhiều mẫu sản phẩm oxi hóa khác nhau như NO2, NO, N2O, N2, NH4NO3
Sản phẩm khử của N + 5 là tùy thuộc vào độ mạnh của sắt kẽm kim loại và nồng độ của dung dịch axit, thường thì thì :

• Dung dịch HNO3 đặc tác dụng với kim loại → NO2;
• Dung dịch HNO3 loãng tác dụng với kim loại khử yếu (như: Cu, Pb, Ag,..) → NO;
• Dung dịch HNO3 loãng tác dụng với kim loại mạnh (như: Al, Mg, Zn,…) thì N bị khử xuống mức càng sâu → (N2, N2O, NH4NO3).

**Lưu ý: Các phân biệt đơn giản các loại khí sản phẩm khử

N2O là khí gây cười
N2 không duy trì sự sống, sự cháy
NO2 có màu nâu đỏ
NO khí không màu nhưng bị oxit hóa thành NO2 màu nâu đỏ
NH4NO3 không sinh ra ở dạng khí, khi cho kiềm vào sắt kẽm kim loại thấy có mùi khai amoniac NH3
NH4NO3 + NaOH → NaNO3 + NH3 + H2O

Ví dụ:

8A l + 30HNO3 → 8A l ( NO3 ) 3 + 3NH4 NO3 + 9H2 O
Cu + 4HNO3 → Cu ( NO3 ) 2 + 2NO2 + 2H2 O
Fe + 6HNO3 đặc nóng → Fe ( NO3 ) 3 + 3NO2 + 3H2 O

10Cr + 36HNO3đặc nóng → 10Cr(NO3)3 + 3N2 + 18H2O

Khi giải bài tập về phần axit nitric đặc nóng thường vận dụng bảo toàn e và bảo toàn nguyên tố .
* Lưu ý : Fe, Al, Cr bị thụ động hóa trong dung dịch HNO3 đặc, nguội

Axit nitric đặc tác dụng với phi kim

C + 4HNO3 đặc nóng → CO2 + 4NO2 + 2H2 O
S + 4HNO3 đặc nóng → SO2 + 4NO2 + 2H2 O

Axit nitric đặc tác dụng với các chất khử khác

2HI + 2HNO3 đặc nóng → I2 + 2NO2 + 2H2 O
4HNO3 + FeO → Fe ( NO3 ) 3 + NO2 ↑ + 2H2 O
4HNO3 + FeCO3 → Fe ( NO3 ) 3 + NO2 ↑ + 2H2 O + CO2 ↑

Ứng dụng của axit nitric

• HNO3 được dùng để điều chế thuốc nổ
• HNO3 được dùng trong sản xuất phân bón
• HNO3 được dùng trong điều chế các muối nitrat trong phòng thí nghiệm
• HNO3 được dùng phổ biến trong ngành xi mạ, luyện kim
• HNO3 được dùng trong nhà máy để tẩy rửa các đường ống, tẩy rửa bề mặt kim loại
• HNO3 được dùng để chế tạo thuốc nhuộm vải, len, sợi,…
• HNO3 được dùng trong xỷ lý nước để loại bỏ một số tạp chất, cân bằng lại độ tiêu chuẩn của nước.
• HNO3 được dùng làm chất khử màu và để phân biệt một số chất.
• Ngoài ra còn dùng để điều chế và sản xuất ra các hóa chất khác.

Axit nitric là hóa chất quan trọng trong nhiều ngành sản xuất. Hi vọng những kiến thức về tính chất hóa học của HNO3 và ứng dụng của axit nitric của chúng tôi giúp ích các bạn trong việc học tập.

Trong phân tử HNO3 nguyên tử N có :Các đặc thù hoá học của HNO3 là :Nhiệt phân trọn vẹn Fe ( NO3 ) 2 trong không khí thu được mẫu sản phẩm gồm :

Phản ứng nhiệt phân không đúng là :

Kim loại Cu hoàn toàn có thể bị hoà tan trong hỗn hợp dung dịch nàoPhân biệt ba dung dịch axit NaCl ; NaNO3 và Na3PO4 bằng : Kim loại nào tác dụng được và không được với HNO3 đặc nóng

Điều kiện kim loại tác dụng với axit HNO3

Axit nitric có tính oxi hóa mạnh, có thể oxi hóa được hầu hết các kim loại như Cu, Ag,… (trừ Au, Pt). Khi đó kim loại bị oxi hóa đến mức oxi hóa cao nhất và tạo muối nitrat.

Xem video hướng dẫn chi tiết

a. Kim loại tác dụng với HNO3 đặc

Khi những sắt kẽm kim loại tác dụng với dung dịch HNO3 đặc thì loại sản phẩm khử tạo thành là NO2. – Ví dụ : Mg + 4HNO3 ( đặc ) 􏰀 Mg ( NO3 ) 2 + 2NO2 􏰁 + 2H2 O Fe + 4HNO3 ( đặc, nóng ) 􏰀 Fe ( NO3 ) 3 + NO2 􏰁 + 2H2 O- Lưu ý : Ba sắt kẽm kim loại Fe, Al, Cr không tác dụng với HNO3 đặc, nguội ( bị thụ động hóa ).

b. Kim loại tác dụng với HNO3 loãng

Khi các kim loại khác nhau tác dụng với dung dịch HNO3 loãng thì có thể tạo thành các sản phẩm khử khác nhau.
*Kim loại có tính khử mạnh như Mg, Al, Zn, Cr.

Khi những sắt kẽm kim loại mạnh tác dụng với dung dịch HNO3 loãng thì mẫu sản phẩm khử tạo thành hoàn toàn có thể là NO, N2O, N2, NH4.

Ví dụ: 10Al + 36HNO3 (loãng) 􏰀 10Al(NO3)3 + 3N2􏰁 + 18H2O
4Mg + 10HNO3 (loãng) 􏰀 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 5H2O

*Kim loại có tính khử trung bình và yếu như Fe, Cu, Ag.

Khi tác dụng với những kim có tính khử trrung bình và yếu thì mẫu sản phẩm khử tạo thành là NO. Ví dụ : 3C u + 8HNO3 ( loãng ) ​ 􏰀 3C u ( NO3 ) 2 + 2NO 􏰁 + 4H2 O

BÀI TẬP VẬN DỤNG

VD1: Hòa tan hoàn toàn 100 gam hỗn hợp X gồm Fe, Cu, Ag trong dung dịch HNO3 (dư). Kết thúc phản ứng thu được 13,44 lít hỗn hợp khí Y gồm NO2, NO, N2O theo tỉ lệ số mol tương ứng là 3 : 2 : 1 và dung dịch Z (không chứa muối NH4NO3). Cô cạn dung dịch Z thu được m gam muối khan. Giá trị của m và số mol HNO3 đã phản ứng lần lượt là: A. 205,4 gam và 2,5 mol                                                B. 199,2 gam và 2,4 mol 

C. 205,4 gam và 2,4 mol                                              D. 199,2 gam và 2,5 mol 

Hướng dẫn: nY = 0,6 mol → nNO2 = 0,3 mol ; nNO = 0,2 mol ; nN2O = 0,1 mol 
– nNO– tạo muối = nNO + 3.nNO + 8.nNO = 0,3 + 3.0,2 + 8.0,1 = 1,7 mol → mZ = mKl + mNO– tạo muối = 100 + 1,7.62 = 205,4 gam (1) 
– nHNOphản ứng = 2.nNO+ 4.nNO + 10.nNO = 2.0,3 + 4.0,2 + 10.0,1 = 2,4 mol (2) 
– Từ (1) ; (2) → đáp án C

Ví dụ 2: Cho 6,72 gam Fe vào 400 ml dung dịch HNO3 1M, đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X. Dung dịch X có thể hoà tan tối đa m gam Cu. Giá trị của m là: 
A. 1,92 gam                      B. 3,20 gam                            C. 0,64 gam                            D. 3,84 gam 

Hướng dẫn: nFe = 0,12 mol → ne cho = 0,36 mol; nHNO3 = 0,4 mol → ne nhận = 0,3 mol 
– Do ne cho > ne nhận → Fe còn dư → dung dịch X có Fe2+ và Fe3+ – Các phản ứng xảy ra là: 

Fe + 4HNO3 → Fe ( NO3 ) 3 + NO + 2H2 O0,1 ← 0,4 →        0,1 Fe ( dư ) + 2F e3 + → 3F e2 +0,02 → 0,04 Cu + 2F e3 + ( dư ) → Cu2 + + 2F e2 +0,03 ← 0,06 

→ mCu = 0,03.64 = 1,92 gam → đáp án A

Ví dụ 3: Hoà tan hoàn toàn 12,42 gam Al bằng dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được dung dịch X và 1,344 lít (ở đktc) hỗn hợp khí Y gồm hai khí là N2O và N2. Tỉ khối của hỗn hợp khí Y so với khí H2 là 18. Cô cạn dung dịch X, thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là: 
A. 38,34 gam                            B. 34,08 gam                      C. 106,38 gam                         D. 97,98 gam 

Hướng dẫn: nAl = 0,46 mol → ne cho = 1,38 mol ; nY = 0,06 mol ; Y = 36 
– Dễ dàng tính được nN2O = nN2 = 0,03 mol → Σ ne nhận = 0,03.(8 + 10) = 0,54 mol < ne cho → dung dịch X còn chứa muối NH4NO3 → nNH4+ = NO3– = mol 
– Vậy mX = mAl(NO) + mNHNO = 0,46.213 + 0,105.80 = 106,38 gam → đáp án C 
(Hoặc có thể tính mX = mKl + mNO– tạo muối + mNH = 12,42 + (0,03.8 + 0,03.10 + 0,105.8 + 0,105).62 + 0,105.18 = 106,38 gam) 

• kim loai tac dung voi axit hno3